Πόσο... κοστίζει η ΕΕ και ποιος θα την πληρώνει; Ο δύσκολος ρόλος του νέου προέδρου του eurogroup

Την ώρα που η... ελληνική πραγματικότητα έχει επιστρέψει σε ρυθμούς (τελευταίων) διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς αναφορικά με την ψήφιση του επικείμενου πολυνομοσχεδίου, οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών έχουν ανοίξει μία πολύ πιο ευαίσθητη και καθοριστική συζήτηση. Αυτή των επόμενων ευρπωαϊκών προϋπολογισμών και της διαμόρφωσης των κονδυλίων χρηματοδότησης της ΕΕ. Σταδιακά, οι βασικοί παίκτες έχουν αρχίσει να παίρνουν θέσεις, αναμένοντας παράλληλα το σχηματισμό Κυβέρνησης στη Γερμανία.

Όπως διαπιστώθηκε και σε χθεσινή συζήτηση που διοργανώθηκε από το ESPC (το think tank της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) οι τάσεις που –αναμενόμενα- διαμορφώνονται έχουν δύο βασικές προσεγγίσεις. Η μία έχει εκφραστεί κατ’ επανάληψη από τον πρόεδρο Γιούνκερ και αποδίδει στην Κομισιόν καθοριστικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, ενισχύοντας το ρόλο της σε σχέση με το Συμβούλιο. Η δεύτερη είναι περισσότερο γερμανικής προέλευσης και σχετίζεται με την αποφασιστική ενίσχυση του ρόλου του ESM σε επίπεδο επιτήρησης και όχι μόνο σε επίπεδο αντιμετώπισης των ασυμμετριών ή των «σοκ» εντός Ευρωζώνης.

Αναφορικά με τον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι πρώτες καταγραφές προθέσεων δείχνουν προς δύο κατευθύνσεις. Από τη μία, φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολο να προκύψει δραστική αύξησή του, καθώς δύσκολα οι χώρες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό θα δεχθούν να δώσουν σημαντικά αυξημένα κονδύλια, έχοντας μάλιστα να καλύψουν  -μετά το 2020- και το νενό των περίπου 11 δις ευρώ που αφήνει η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας. Ο ίδιος ο Επίτροπς Έτιγκερ μάλιστα έκανε λόγο για ελαφρώς μεγαλύτερο budget, λίγο πάνω από το 1.1% των εθνικών ΑΕΠ, με το κενό που προκύτπει να καλύπτεται κατά 50% από περικοπές και 50% επιπλέον κονδύλια. Ο ίδιος μάλιστα αποκλείει από τις περικοπές την ενίσχυση της καινοτομίας και τη στήριξης των νέων, ενώ  επανακαθορίζει τις προτεραιότητες εντός ΕΕ προτάσσοντας το μεταναστευτικό, την άμυνα και τον έλεγχο των συνόρων. Η τελευταία αυτή θέση πλησιάζει τη λογική Γιούνκερ που επισημαίνει ότι «πρώτα πρέπει να καθορίσουμε τους πολιτικούς μας στόχους και μετά να δούμε πώς θα τους χρηματοδοτήσουμε».

Από την άλλη πλευρά, καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που θα «γεφυρωθούν» οι αντιπαραθέσεις εντός ΕΕ καλείται να διαδραματίσει ο νέος (από τις 13 Ιανουαρίου) πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο. Ο ίδιος έδωσε ήδη μία πρόγευση των προθέσεων του επισημαίνοντας: «Στο πλαίσιο των εσόδων, ο επανακαθορισμός των πολιτικών μας μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση πόρων. Ωστόσο το brexit θα μας οδηγήσει σε μία δύσκολη επιλογή. Ύψηλότερες εθνικές συνεισφορές ή νέες πηγές εσόδων».

Ο Πορτογάλος Υπουργός Οικονομικών αναφέρθηκε στην εκδήλωση της Δευτέρας σε ένα νέο πλαίσιο με τέσσερις βασικούς άξονες:

-Η Ευρώπη θα χρηματοδοτεί projects που δίνουν ουσιαστική προστιθέμενη αξία σε εθνικό επίπεδο

-Θα πρέπει να τίθενται ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα. Η εμπειρία δείχνει ότι οι πολιτικές συνοχής αποδίσουν σε μεσοπρόθεσμόο ορίζοντα

-Χρειαζόμαστε εργαλεία που θα αντιμετωπίζουν έντονες οικονομικές ανισορροπίες (σοκ) και απρόβλεπτες καταστάσεις

-Πρέπει να χρησιμοποιηθεί το σύνολο των διαθέσιμων πηγών εσόδων, με αποτελεσματική αντιμετώπιση  των αντίστοιχων περιορισμών/προβλημάτων σε εθνικό επίπεδο.

Είναι προφανές ότι ο νέος επικεφαλής του Συμβουλίου των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης αντιλαμβάνεται ότι η σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ είναι πρακτικά αδύνατη. Κατά συνέπεια, εστιάζει στην εύρεση εναλλακτικών χρηματοδοτήσεων. «Ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να καλύπτεται από πηγές εσόδων που συνδέονται με κοινή επάρκεια. Οι δασμοί, έσοδα από τις δραστηριότητες της εσωτερικής αγοράς, το περιβάλλον, οι μεταφορές, η ενέργεια, ο ΦΠΑ, ο φόρος  χρηματοπιστωτικών συναλλαγών,, οι εταιρικοί φόροι θα μπορούσαν να αποτελέσουν πραγματικές πηγές εσόδων για την ΕΕ» υποστηρίζει.

Είναι προφανές ότι το εγχείρημα δεν είναι εύκολο για τα κράτη-μέλη, ακόμη κι αν –σε επίπεδο 28- δεν υφίσταται η βρετανική αντίδραση. Η πρόκληση ωστόσο είναι σημαντική και η λήψη αποφάσεων αναπόφευκτη. «Θα ήθελα να σκεφτούμε πόσο θα μας κοστίσει η μη λήψη αποφάσεων» τόνισε ο Μάριο Σεντένο, αποχωρώντας από τη χθεσινή εκδήλωση και πηγαίνοντας να συναντήσει τον Αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις.